اقتصاد ضعیف، تورم بالا، تحریم‌های مالی و بانک‌های غیرقابل اعتماد، سبب شده‌اند که بازار کریپتو حداقل برای ما ایرانیان به بهشتی برای رسیدن به فرصت‌ها تبدیل شود؛ اما با گذر از روی خوش سکه، کنترل نکردن احساسات و رعایت نکردن قوائد می‌تواند هر بازار مالی‌ای را برای افراد به جهنمی تبدیل کند که تجربه‌ی ناخوشایندی را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد.
برای دانستن اهمیت این موضوع، قصد دارم در این مقاله به تجاربی بپردازم که نه‌تنها برای افراد تازه وارد بلکه برای یادآوری مفاهیمی مهم به فعالین بازار نیز مفید باشد.
سالم زندگی کنید
طبیعتا قدرت انتخاب مهم‌ترین خصیصه‌ای محسوب می‌شود که گونه‌ی انسان را از سایر موجودات متمایز می‌کند؛ بنابراین در این مقاله نمیخواهیم به صحبت‌های پندگونه و خسته‌کننده بپردازیم و این خود شما هستید که انتخاب می‌کنید چگونه زندگی کنید.
اما اگر در بازارهای مالی فعالیت می‌کنید و پول زیادی را درگیر آن کرده‌اید، پیشنهاد می‌شود که زندگی سالم و کم استرسی را داشته باشید. تصمیم‌‌‌گیری مهم‌ترین مؤلفه در بازارهای مالی محسوب می‌شود که و به‌راحتی می‌تواند مسیر شما را در بازارهای مالی تعیین کند؛ بنابراین حداقل در این زمینه، نباید کارهایی را انجام دهید که ذهنتان را مخدوش کند و نگذارد تصمیم درستی بگیرید.
بسیاری از افراد هستند که برای کاهش فشار ناشی از ترید یا پوزیشنی خاص، به سراغ استفاده از مشروبات الکلی می‌روند. باید بدانید که هر چیزی باید در موقعیت خود استفاده شود و اصلا هدف از این موضوع منع خوردن مشروبات الکلی نیست؛ بلکه باید آگاه باشید که استفاده از آن، حین انجام فعالیت خاصی مانند ترید نه‌تنها مفید نیست بلکه به‌مرور به قدرت تصمیم‌گیری‌تان ضربه می‌زند.
بااین‌اوصاف، زمانی را به خوردن مشروبات یا فعالیت‌ها اینچنینی اختصاص دهید که کاملا جدا از فعالیت‌های مالی باشد.
آگاهی از ضررهای بولران
پس از گذشت بازار خرسی بلندمدت، بسیاری از فعالین در انتظار شروع بولرانی هستند که آن‌ها را به سودهای شیرین می‌رساند؛ اما نباید فراموش کرد که بولران نیز خطرهای خود را دارد و بی‌پروایی و کنترل نکردن هیجانات به‌راحتی می‌تواند کام شما را تلخ کند.
دیدگاه بسیار غلط این است که بازار همیشه شروع به رشد می‌کند و همین موضوع سبب می‌شود که ریسک‌های بیشتری انجام دهید و مدیریت سرمایه‌ی خود را فراموش کنید. برای مثال، بسیاری از افراد در بولران به دلیل درایی کم به‌سراغ استفاده از پوزیشن‌های لوریج یا همان ضریب‌دار می‌روند و با لوریج‌های عجیب و غیرب اقدام به ترید می‌کنند.
شاید بازار صعودی شده باشد اما به این معنی نیست که دیگر شاهد نوسانات و ریزش‌های مقطعی نیستیم؛ بنابراین، اکثر افرادی که چنین تصمیم می‌گیرند، نه‌تها سود نمی‌کنند بلکه همان دارایی اندک خود را نیز از دست می‌دهند.
تعیین هدف
بسیار مهم است که برای خود در بازارهای مالی هدف داشته باشید. هدف داشتن به شما کمک می‌کند تا نظم بهتری در کارهایتان داشته باشید و از همه مهم‌تر وسوسه‌ی سولدهای چند هزار درصدی شما را به سمت طمع و انتخاب نادرست نکشد.
هیچ‌کس از سودهای چندهزار درصدی بدش نمی‌آید اما همگانه که چنین سودی می‌تواند شرین باشد، ضرر کردن در آن نیز تلخ خواهد بود؛ بنابراین حتی ورود به چنین پروژه‌هایی نیز باید با هدف و برنامه‌ریزی باشد که شما را به سود معقولی برساند.
پروژه‌ها را بشناسید!
شاید بسیاری از افراد ندانند اما اکثر پروژه‌هایی که برایشان رگ گردنمان باد می‌کند یا کوکورانه طرفداری‌شان را میکنیم در حقیقت پروژه‌های دانشگاهی هستند که احتمالا خوره‌های فناوری برای ایجاد رزومه ایجاد کرده‌اند. برخی دیگر از پروژه‌ها می‌توانند زمین بازی شرکت‌های بزرگ فناوری باشند که فقط برای آزمون‌وخطا ایجاد شده‌اند و در بدترین سناریو پروژه‌هایی را داریم که تنها برای کلاهبرداری و منفعت شخصی ایجاد شده‌اند.
بنابراین درک درست، تحقیق و بررسی پروژه‌ها مهم‌ترین اصلی است که پیش از سرمایه‌گذاری و فعالیت باید لحاظ کنید. نکته‌ی مهم این است که از نقاط ضعف پروژه‌ها چشم پوشی نکنید. زمانی که شما نقاط ضعف پروژه را بشناسید بسیار ساده‌تر و به دور از احساسات می‌توانید تصمیم بگیرد.
اگر بخواهم تجربه شخص خودم را به شما منتقل کنیم، پیشنهاد میکنم که هیچ‌وقت کورکورانه و با صحبت دیگران اقدام به سرمایه‌گذاری سنگین در پروژه‌ای که نمیشناسید، نکنید و با تبلیغ اینفلوئنسرها احساساتی نشوید.
پروژه‌ها همیشه حقیقت را نمی‌گویند!
صرفا داشتن تیم قوی دلیل نمی‌شود که پروژه‌ها به شما دروغ نگویند! مؤلفه‌ی مهمی که اغلب نادیده گرفته می‌شود این است که حتی اگر تیم اصلی بسیار قوی و مطمئن و درست‌کار باشند، پروژ‌ها ذینعانی نظیر سرمایه‌گذاران و اشخاصی را دارند که می‌توانند تصمیمات خود را به تیم اصلی تحمیل کنند.
با درک این موضوع، عجیب نیست که حتی قوی‌ترین پروژه‌ها نیز به شما دروغ بگویند و در روند توسعه‌ی پروژه‌شان اغراق کنند. بارها پیش آمده است که نقشه راه رسمی خود را سال‌ها به تعویق انداخته‌اند؛ بنابراین اگر صرفا میخواهید با صحبت تیم پروژه‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری کنید، باید بگویم که کاملا اشتباه می‌کنید و این کار می‌تواند برای شما جبران ناپذیر باشد!
رابطه قیمت توکن و پروژه
پیش از هر چیزی، باید بدانید که قیمت توکن به مؤلفه‌های بسیار زیادی بستگی دارد که شاید مهم‌ترین آن‌ها داشتن سرمایه‌گذاران قوی، مارکت میکر، تبلیغات رسانه‌ای و نهنگ‌هایی باشد که والیوم ترید و نقدینگی آن توکن را افزایش می‌دهد؛ بنابراین لزوما پروژه‌ای با تکنولوژی قوی به‌معنی داشتن یک توکن باارزش و سودده نیست.
برای مثال، پروژه دوج‌کوین را درنظر بگیرید، پرواضح است که دوج‌کوین از لحاظ تکنولوژی و روند توسعه در مقایسه با سایر پروژه‌ها حرفی برای گفتن ندارد؛ اما حمایت اشخاص سرشناس مانند ایلان ماسک، وجود تریدرهای بزرگ و تبلیغات رسانه‌ای توانسته است که میلیاردها دلار سرمایه را به خود جذب کند. البته نباید فراموش کرد سرمایه‌گذاری درچنین پروژه‌هایی نیز ریسک دوچندانی نیز دارد!
رفتار حرکتی توکن را بشناسید
پروژه و بازار را بفهمید! خیلی از توکن و کوین‌ها اصلا برای هولد کردن مناسب نیستند؛ درصورتی که برای ترید فوق‌العاده هستند؛ بنابراین، پیش از اقدام به هر فعالیتی، ابتدا تعیین کنید که آن توکن را برای ترید کردن میخواهید یا سرمایه‌گذاری. درنهایت، باید چارت آن توکن را بررسی کنید که در کدام دسته قرار می‌گیرد.
به طور کلی، نمی‌توان از راهکار و نسخه‌ای یکسان برای شناسایی نوع توکن‌ها استفاده کرد؛ اما برخی مؤلفه‌های عموماً تجربی می‌تواند مفید واقع شود. برای مثال، نوسانات توکن، شدوها و پیروی از الگوهای معروف کریپتویی نشان می‌دهد که آن توکن مستعد ترید است.
تک بعدی نباشید!
پافشاری روی یک موقعیت، تعصب روی یک پروژه یا تنها انجام یک فعالیت، فقط شما را از هدفتان دور می‌کند. فلسفه و اصل بازهای مالی این است که شما از تمام منابع و موقعیت‌هایی که در اختیار دارید، بیشترین بازده و سود را ببرید.
بازار کریپتو عمدتاً پر از فرصت‌ها و موقعیت‌هایی است که باید در انتخابشان منعطف باشید. ساده‌ترین دیدگاه تک‌بعدی این است که افراد فقط فکر می‌کنند که در روزهای خوب بازار و با بالا رفتن قیمت می‌توانند سود کنند؛ درصورتی که موقعیت‌هایی که در ریزش‌ها ایجاد می‌شود، خود نمیه‌ای دیگر از این بازار را تشکیل می‌دهد.
سود فقط در بالا رفتن قیمت بیت‌کوین نیست و کریپتو نیز تنها در ترید کردن خلاصه نمی‌شود! انجام فعالیت‌های مختلف و مکرر مانند شرکت در ایردراپ‌ها، فعالیت‌های توسعه محصول، فعالیت در حوزه دیفای، تولید محتوا، شرکت در گرنت‌ها و درنهایت یادگیری بازار عمیقا شما را از هرلحاظی رشد خواهد داد.
ارزش زمان را بدانید
تک‌بعدی نبودن به معنی نیست که انجام هرفعالیتی باارزش خواهد بود. وقت شما گران‌بهاترین مؤلفه‌ای است که نباید به‌آسانی تلف شود. بسیاری از پروژه‌ها، ایردراپ‌ها و تست‌نت‌ها قرار نیست شما را میلیاردر کنند یا حتی ارزش فعالیت را داشته باشند؛ بنابراین با در انتخاب آن‌ها بیشترین دقت را کنید.
حفظ آرامش یا بیخیال بودن؟
احتمالا بارها شنیده‌اید که بازارهای مالی جایی برای احساسات ندارد و باید در هر موقعیتی آرامش خود را حفظ کنید. بااین‌حال باید این نکته‌ی مهم را نیز درنظر بگیرید که حفظ آرامش به معنی بیخیال بودن نیست! سرمایه خود را به امان خدا نگذارید که روزی چند برابر شود.
چه در زمانی که ترید می‌کنید و چه در زمانی که قصد سرمایه‌گذاری در پروژه‌ای دارید، باید برای حفظ سرمایه خود تلاش کنید و بهترین مدیریت را انجام دهید؛ بنابراین اگر همچنان اهمیت مدیریت سرمایه را درک نکرده‌اید، متأسفانه باید بگویم که کریپتو بازار مناسبی برای فعالیت شما نحواهد بود.
هولد بلندمدت یا دروغی برای تازه واردها؟
قطعا تا به‌حال این جمله را شنیده‌اید که هولد یا نگهداری بلندمدت توکن‌ها سودهای خوبی را به همراه داد. عده‌ای نیز در ریزش‌های بازار دیگران را ترغیب به نفروختن توکن‌ها و به‌اصطلاح هولد کردن آن‌ها دارند؛ اما این تنهای ترفندی برای استفاده از سرمایه افراد تازه‌وارد برای خارج کردن نقدینگی بزرگان بازار است.
به‌هیچ‌وجه مفهوم هولد بلندمدت مهم نیست. مهم این است که در چه بازه و موقعیتی اقدام به خرید و نگهداری توکن و در چه زمان اقدام به خارج‌شدن می‌کنید! بیایید این موضوع را با ارائه‌ی مثال شرح دهیم. فرض کنید که شما در اوج بازار اقدام به خرید توکنی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌کنید. بعد از یک هفته وارد بازار ریزشی یا به اصطلاح بازار خرسی می‌شوید و ارزش توکن شما یک‌دهم ارزش خرید آن شده است.
در چنین سناریویی آیا تضمینی وجود دارد که حتی بعد از ۱۰۰ سال هولد کردن، قیمت توکن به همان ارزش خرید برسد؟ خیر متأسفانه هیچ تضمینی وجود ندارد؛ بنابراین مؤلفه‌ی مهم اینجا هولدکردن بلندمدت نیست، بلکه به موقع خریدن و خارج شدن است! شاید مثال نقض این سناریو بیت کوین باشد؛ اما همه توکن‌ها بیت‌کوین نیستند و تکرار این چرخه برای بیت کوین نیز تضمینی نیست!
غرق شدن در مرداب
خروج با ضرر کم خیلی بهتر از غرق شدن در مردابی است که نمی‌تونید از آن بالا بروید! فرض کنید شما توکنی را و ۱۵ درصد ضرر می‌کند و اخبار جالبی نیز پیرامون آن نیست. در این سناریو منطق می‌گوید که از آن پروژه با ۱۵ درصد ضرر خارج شوید.
۱۵ درصد ضرر را خیلی راحت می‌توان جبران کرد؛ اما ۹۹ درصد ضرر به‌آسانی جبران نخواهد شد. اقدام معیوب و نادرست این است که باخود بگویید بگذار ۱۵ درصد رشد کند و بدون ضرر از آن خارج شوم. این تفکر همان مردابی است که شما را به‌مرور پایین می‌کشد و موقعی این موضوع را می‌فهمید که دیگر دیر شده است.
دقت در توکنومیک و توزیع توکن‌ها
مورد مهم دیگری که باید به آن توجه داشته باشید، توکنومیک و توزیع توکن‌ها است. تصور کنید پروژه‌ای توکن خود را توزیع می‌کند و ۵ درصد از تعداد نهایی آن‌ها رو در گردش بازار قرار می‌دهد. مارکت کپ توکن ۱۰ میلیون دلار است اما توزیع به‌گونه‌ای هست که پروژه هر ماه ۵ درصد از کل توکن‌ها را آزاد می‌کند.
با فرض بر پروژه‌ای قوی با توانایی حفظ قیمت، هر ماه مارکت کپ توکن با توجه به ۵ درصد آزادسازی ۱۰ میلون دلار افزایش پیدا می‌کند و هرچه این مارکت کپ بزرگ‌تر شود، افزایش قیمت توکن هم سخت‌تر خواهد بود. بعد از ۱۰ ماه مارکت کپ توکن از ۱۰ میلیون به ۱۰۰ میلیون دلار می‌رسد!
این یعنی برای دوبرابر شدن قیمت توکن، باید ۱۰۰ میلیون دلار دیگه به این مارکت‌کپ اضاف شود و این در حالی است که با پروژه خوبی طرف باشیم و توانایی حفظ قیمت را داشته باشد. ۹۹ درصد توکن‌ها با آزادسازی قیمت‌تشان ریزش‌های هنگفتی را تجربه می‌کنند.
بنابراین توکنی که در بولران ۱۰۰ دلار بوده و الان ۱ دلار معامله می‌شود به این معنی نیست که در بولران بعدی می‌تواند بار دیگر ۱۰۰ دلار شود؛ چون ممکن است که پروژه در بولران قبلی فقط ۵ درصد توکن را آزارد کرده باشد و الان با آزادسازی بیشتر مارکت‌کپ توکن به اندازه‌ای شده باشد که دیگر نتوان آن را ۱۰۰ برابر افزایش داد.
به خود استراحت دهید
اگر به سود خوبی رسدید، حتما به خودتان زنگ تفریح به بدهید. سفر بروید یا وسایلی که دوست دارید را بخرید و خساست به خرج ندهید. این سبب می‌شود که فشار بازار از روی شما کم‌تر شود و درنتیجه احساسی تصمیم نگیرید و موقعیت‌های درست رو بهتر شناسایی کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی داشتم تجاربی را ارائه دهم که آن‌ها یک‌شبه به دست نیامده‌اند و حتی هزینه‌های هنگفتی را برای رسیدن به آن‌ها پرداخت کرده‌ام. ضرر و تصمیمات اشتباه جزوی از بازارهای مالی هستند و با مرتکب شدن آن‌ها تنها استمرار و یادگیری است که شما را رشد می‌دهد.
