تکه‌های گمشده از پازل؛ پروژه‌هایی از آینده‌ی ماژولار

دنیای کریپتو در حال حرکت در مسیری است که می‌توان آن را به پازلی تشبیه کرد که هر قطه‌ی آن در حال تکمیل قطعه‌ی دیگری است. در حقیقت، هر یک از قطعات پازل پروژه‌های ماژولاری هستند که وظایف خاصی را برعهده دارند و زمانی که در کنار هم قرار می‌گیرند، یکدیگر را تکمیل و ضعف‌هایشان را برطرف می‌کنند. در این مقاله، قصد داریم به مفهوم ماژولار شدن پروژه‌های بلاک چینی بپردازیم و گریزی به پروژه‌های جدید و خوب این حوزه بزنیم.

مفهوم ماژولار در بلاک‌چین

با گذر از مفاهیم کتابی سخت و خسته‌کننده، بیایید با ارائه مثال، مفهوم ماژولار شدن در پروژه‌های بلاک‌چینی را شرح دهیم. برای درک بهتر، یک قهوه‌خانه‌ی بزرگ را با ده‌ها میز و صدها مشتری تصور کنید که هرکدام نیاز به خدمات دارند. در این قهوه‌خانه‌ی خیالی، شما تنها فرد خدماتی هستید و باید سفارش تعداد بسیار زیادی از مشتریان را جمع کنید و خدمات ارائه دهید!

اکنون، همان قهوه خانه را با همان تعداد میز و مشتری تصور کنید؛ بااین تفاوت که شما ۱۰ نیروی خدماتی نیز دارید که هر کدام وظیفه‌ی ارائه خدمات به میزهای مختص خود را دارند و شما نیز به‌عنوان یار یازدهم مدیریت مجموعه را برعهده دارید.

نخستین مثال دقیقا مصداق بلاک‌چین‌های یکپارچه‌ی قدیمی است که سعی دارند تمامی مفاهیم ساختار بلاک‌چین را به‌صورت واحد و به‌تنهایی ارائه دهند. شما بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین قهوه‌خانه را نیز داشته باشید، تا وقتی نتوانید آن را مدیریت کنید، کار خاصی را نیز انجام نداده‌اید و قطعاً با مشکل مواجه خواهید شد.

در حالی که مثال دوم استعاره از بلاک‌چین‌های ماژولاری است که برای ارائه تجربه و خدمات بهتر، برخی از وظایف را به پروژه‌های دیگر برون‌سپاری کرده است. به‌طور کلی، بلاک‌چین‌ها مانند تصویر زیر دارای چهار بخش یا لایه‌ی اجماع (consensus)، اجرا (Execution)، حل و فصل یا تسویه (Settlement) و دسترسی به داده (Data Availbility) هستند. زمانی که از ماژولار شدن صحبت می‌کنیم بدین معنی است که وظیفه‌ی مدیریت هرکدام از این بخش‌ها می‌تواند به پروژه‌ی دیگری محول شود.

برای مثال، همانطور که در تصویر بالا می‌بنید اتریوم برای افزایش مقیاس‌پذیری بخشی از وظایف لایه اجرا (Execution) خود را به سلوشن‌های لایه ۲ مبتنی‌بر رول‌آپ محول کرده است. در سوی دیگر لایه‌ی DA یاData Availbility را داریم که وظیفه‌ی آن نگهداری و بررسی داده‌های تراکنش است و شاهد ظهور پروژه‌هایی نظیر سلستا و آیگن‌لیر هستیم که در حال ارائه راهکاری برای افزایش مقیاس‌پذیری این بخش هستند.

اکنون باید متوجه‌ی ماژولار شدن بلاک‌چین‌ها شده باشید. در حقیقت فلسفه‌ی ماژولار شدن همین تفکیک و تقسیم شدن وظایف و برای بهبود ارائه خدمات است. همان‌طور که در ابتدا گفته شد، پروژه‌های ماژولار دقیقاً تکه‌های پازلی هستند که در کنار یکدیگر یک مفهوم کل را نشان می‌دهند. در ادامه به برخی از پروژه‌های ماژولاری میپردازیم که می‌توانند پتانسیل خوبی داشته باشند.

initiaFDN

دلیل آوردن initiaFDN به‌عنوان نخستین پروژه در این لست بسیار واضح است: شبکه‌ای کم‌تر شناخته شده، متسعد و تیم فعالی که چشم‌انداز خوبی را برای آینده‌ی پروژه ترسیم می‌کند! به زبان ساده، initia را می‌توان به‌عنوان زیرساختی برای ایجاد رول‌آپ‌های متعدد یاد کرد که با بهره‌گیری از پرتکل IBC کاملا با یک‌دیگر در ارتباط و یکپارچه هستند.

برای یادآوری، IBC پرتکلی محسوب می‌شود که توسط بنیاد کازماس توسعه داده شده است و رابطه‌ی بین بلاک‌چین‌ها را ممکن می‌کند. در حقیقت، با کمک IBC تمامی رول‌آپ‌های ساخته‌شده روی Initia، انگار در محیطی با استانداردهای یکسان قرار دارند؛ در نتیجه، توسعه‌دهنده می‌تواند به‌راحتی و بدون تغییر خاصی پروژه‌هایش را در هر یک از رول‌آپ‌ها مستقر کند.

بگذارید ساده بگویم، initia پروژه‌ای مانند آپتیمیزم در اکوسیستم کازماس است که در آینده بیشتر از آن خواهیم شنید. از دیگر نکات مثبت می‌توان به سرمایه‌گذاری بایننس‌لب روی این پروژه اشاره کرد. افزون‌براین، به‌نظر می‌رسد شبکه تست‌نت آن‌ها نیز به‌زودی لانچ خواهد شد.

Astria

غیر متمرکز بودن مؤلفه‌ی بسیار مهمی محسوب می‌شود که به پاشنه‌ی آشیل رول‌آپ‌های اتریومی تبدیل شده است. اغلب رول‌آپ‌ها به دلیل نیاز نداشتن به مکانیزم اجماع، دارای سیکوئنسرهای متمرکزی هستند که حتی می‌تواند به‌ضرر آن‌ها تمام شود؛ چراکه آن‌ها را در رادار نهادهای نظارتی قرار می‌دهد.

تاکنون فعالیت‌های بسیاری برای غیرمتمرکز کردن سیکوئنسرها انجام شده است و پروژه‌ها در حال حرکت به این سمت هستند. یکی ازهکارها «Shared Sequencing» یا اشتراک‌گذاری سیکوئنسر است که اخیرا برخی از پروژه‌ها در حال توسعه‌ی آن هستند.

آستریا نیز در حال ارائه همین راهکار است و به شبکه‌های لایه ۲ اجازه می‌دهد که برای غیرمتمرکز شدن، به شبکه‌ای از سیکوئنسرهای غیرمتمرکز دسترسی داشته باشند. به عبارت دیگر، آستریا یک بلاک‌چین middlewar یا میان‌افزار است که فرآیند سیکوئنسیگ را برای رول‌آپ‌ها انجام می‌دهد.

همانطور که در ابتدا گفتیم، هدف از ماژولار شدن این است که برخی از وظایف چالش‌برانگیز به پروژه‌های دیگر محول شود و آستریا نیز همین مسیر را دنبال می‌کند. در هر صورت، موفقیت پروژه مذکور بستگی به‌پذیرش رول‌آپ‌ها و همکاری با آk دارد اما در هر صورت، دنبال کردن آن خالی از لطف نخواهد بود.

nodekitorg

نود-کیت پروژه‌ی ماژولار دیگری است که در حوزه Shared Sequencing کار می‌کند و مانند پروژه‌ی آستریا (پیش‌تر به آن پرداختیم)، راهکاری برای غیرمتمرکز کردن رول‌آپ‌ها ارائه می‌دهد. دقیقا آنچه که برای آستریا گفته شد، برای نودکیت نیز صدق می‌کند؛ بنابراین نیازی به توضیحات اضافه و خسته‌کننده نیست.

از نکات مهم و حائز اهمیت پروژه، می‌توان به جذاب سرمایه ی اخیر آن از VC معتبری نظیر A16z اشاره کرد. افزون‌براین، نود-کیت با اغلب پروژه‌های لایه ۲ و بزرگان بازار نیز همکاری خوبی داشته است و می‌تواند به یکی از بهترین پروژه‌های در حوزه‌ی Shared Sequencing تبدیل شود.

plumenetwork

پلوم-نتورک عجیب‌ترین پروژه‌ای است که در لیست ما قرار می‌گیرد. بلاک‌چین لایه دویی را تصور کنید که در آن یک محصول واقعی نظیر فرش را می‌توانید با ضریب ۵۰ معامله کنید! در حقیقت، پلوم-نتورک قصد دارد دارایی‌های دنیای واقعی را به‌صورت توکن دربیاورد و کاربران بتوانند از آن‌ها در پلتفرم‌های دیفای استفاده کنند.

قطعاً شما نیز از این موضوع متعجب شده‌اید اما ایده‌ی مورد یحث درصورت اجرای درست می‌تواند جالب باشد و کاربران زیادی را به خود جلب کند. در گذشته نیز پروژه‌هایی بوده‌اند که ایده‌ای مشابهی را ارائه داده‌اند اما plume نخستین بلاک‌چین ماژولاری است که چین مفهومی را ارائه خواهد داد و معمولاً اولین‌ها می‌توانند موفقیت مقطعی خوبی داشته باشند.

Movement Labs

تصور کنید، پروژه Aptos را با Optimism ترکیب کنید. موومنت مصداق بارز چنین تصوری است که قصد دارد همانند آپتیمیزم زیرساختی برای ایجاد کنسرسیومی از بلاک‌چین‌ها ایجاد کند؛ البته با این تفاوت که در قلب این بلاک‌چین‌ها مانند اپتوس، زبان برنامه‌نویسی Move جای گرفته است.

پشتیبانی از زبان برنامه‌نویسی Move سبب می‌شود که توسعه‌دهندگان پروژه‌هایی مانند Aptos و Sui بتوانند برنامه‌هایشان را به‌آسانی به اکوسیستم اتریوم بیاورند و از طرف دیگر، زیرساخت موومنت منجر به ساخت بسیار آسان بلاک‌چین‌های لایه دویی می‌شود که براساس این زبان توسعه یافته‌اند.

روی کاغذ، نقشه‌ی راه Movement بسیار هیجان‌انگیز به‌نظر می‌رسد و حتی پروژه در حال توسعه‌ی راهکار Shared Sequencing است که پیش‌تر به آن پرداختیم. به‌طور کلی، موومنت از نخستین پروژه‌های بلاک‌چینی سرشناس و ماژولاری محسوب می‌شود که در حال تلفیق زبان برنامه‌نویسی Move با اکوسیستم اتریوم است؛ موضوعی که می‌تواند جذاب باشد و موفقیت نسبی پروژه را نیز تضمین کند.

Avail

اویل پروژه‌ی ماژولاری محسوب می‌شود که احتمالاً نام آن را به‌دلیل ایردراپ احتمالی‌اش بسیار شنیده‌اید. نکته‌ی مثبت پروژه مذکور این است که روی ترند اخیر بازار حرکت می‌کند و یک لایه‌ی DA و اجماع ثانویه را به پروژه‌های لایه ۲ ارائه می‌دهد.

برای درک بهتر، باید بدانید که لایه ۲های مبتنی‌بر رول‌آپ درواقع سایدچین‌ها یا زنجیره‌های جانبی هستند که برای کاهش هزینه‌ها و افزایش مقیاس‌پذیری، تراکنش‌ها را به‌صورت «آف‌چین» پردازش می‌کنند و نتیجه‌ی این‌کار را در دسته‌های بزرگ و فشرده‌شده به لایه‌ی اصلی، یعنی اتریوم می‌فرستند تا صحت و نتیجه‌ی نهایی تراکنش‌ها ثبت شود.

به بخشی از اتریوم که وظیفه‌ی بررسی و نگهداری از داده‌ها را برعده دارد «لایه‌ی DA» گفته می‌شود. مشکل از جایی شروع می‌شود که اتریوم با چالش‌های متعددی در این زمینه دست و پنجه نرم می‌کند و در زمان شلوغی شبکه، این بخش از اتریوم مانند قیف به گلوگاهی تبدیل می‌شود که اجازه نمی‌دهد رول‌آپ‌ها به راحتی و با هزینه‌ی کم داده‌ها را به اتریوم منتقل کنند.

باتوجه به این موضوع، برخی از پروژه‌های دیگر در حال ارائه‌ی لایه DA ثانویه هستند که مشکلات مطرح شده را ندارد و پروژه‌ها از آن می‌توانند برای ذخیره و برررسی موقت داده‌هایشان استفاده کنند. فرقی نمی‌کند حتی پروژه‌های خارج از اکوسیستم اتریوم نیز می‌توانند به‌منظور کاهش هزینه‌هایشان از چنین مکانیزمی بهره بگیرند؛ بنابراین پروژه‌هایی مانند Avail می‌توانند با استقبال خوبی مواجه شوند و بیزینس‌پلن موفقی داشته باشند.

باتوجه به آنچه که گفته شد، اویل می‌تواند یکی از موفق‌ترین پروژه‌های ماژولار باشد و همانند رقیب خود، یعنی سلستا بتواند کاربران و توسعه‌دهندگان بسیاری را به خود جذب کند.

fuel_network

احتمالاً «فیول» معروف و قدیمی‌ترین پروژه در این لیست محسوب می‌شود و مدتی زیادی درحال تکمیل فرایند توسعه بوده است؛ بنابراین زیاد در کارکرد آن عمیق نمی‌شویم. تنها کافی است که بدانید فیول در حال ساخت بلاک‌چینی ماژولار برای لایه‌ی اجرا یا همان Execution است که در ابتدای مقاله به آن پرداختیم.

فیول قطعاً یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌هایی محسوب می‌شود که حوزه ماژولار کردن بلاک‌چین فعالیت می‌کند و جالب است بدانید که تقریباً چهار سال از نخسین ورژن آن می‌گذرد و همچنان شبکه‌ی اصلی راه‌اندازی نشده است! بااین‌حال، به‌نظر می‌رسد که مراحل پایانی توسعه را سپری می‌کند و احتمالاً به‌زودی شاهد مین‌نت پروژه خواهیم بود.

Calderaxyz

تصور که بدون دانش کدنویسی بتوانید یک بلاک‌چین لایه ۲ تمام‌عیار را صرفا با چند کلیک بسیازید، شاید این تصور کمی عجیب به‌نظر برسد اما دقیقا درحال حرکت به چین سمتی هستیم و Calderaxyz نیز در حال توسعه‌ی چنین مفهومی است.

شاید بی‌راه نباشد بگوییم که کالدرا نوعی وردپرس در دنیای بلاک‌چین است. همانگونه که وردپرس ساخت وب‌سایت‌ها را برای کاربران به‌شدت آسان کرد، کالدرا نیز ساخت بلاک‌چین را به فرایندی بسیار ساده تبدیل خواهد کرد. البته باید باید بگویم که این پروژه رقبای سرسختی نیز دارد و اخیراً در مقایسه با آن‌ها برتری و فعالیتی خاصی انجام نداده است.

باتمامی این اوصاف، کالدرا همچنان یکی از بهترین پروژه‌های ماژولار است که درصورت پذیرش عمومی می‌تواند مسیر بسیار موفقی را طی کند.

EclipseFND

درنهایت به یکی از پروژه‌های قدیمی اکوسیستم سولانا و اتریوم می‌رسیم. اِکلیپس اولین لایه ۲ اتریوم است که از ماشین مجازی سولانا پشتیبانی می‌کند؛ بدین معنی که توسعه‌دهنده‌ها می‌توانند به‌راحتی پلتفرم‌هایشان را در سولانا فورک و در لایه ۲ اتریوم راه‌اندازی کنند.

اِکلیپس را می‌توان یک نمونه ی عالی از مفهوم ماژولار درنظر گرفت؛ چراکه این پروژه برای لایه‌ی اجرا (Execution) از سولانا، برای لایه‌ی تسویه (Settlement) از اتریوم و برای دسترسی به داده‌هاData Availbility از راهکار سلستیا استفاده می‌کند.

به زبان ساده، اِکلیپس نخستین لایه ۲ مشترک بین سولانا و اتریوم محسوب می‌شود که می‌تواند از موقعیت دو بلاک‌چین بزرگ بازار استفاده کند. Eclipse حداقل یکی از پروژه‌های مورد انتظار برای من محسوب می‌شود که می‌تواند موفقیت چشمگیری داشته باشد.

جمع‌بندی

در این مقاله به ساده‌ترین روش مفهوم ماژولار را توضیح دادیم و به معرفی برخی از شاخص‌ترین پروژه‌ی ماژولار بازار پرداختیم. دنبال کردن فرآیند توسعه ی پروژه‌های مذکور و فعالیت به‌موقع در آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود؛ اما در کنار آن مدیریت سرمایه و زمان نیست بسیار حائز اهمیت خواهد بود.