Jamie Dimon, CEO của JPMorgan Chase, ngân hàng lớn nhất nước Mỹ, vừa đưa ra cảnh báo về "kịch bản xấu nhất" cho nền kinh tế Mỹ, thậm chí còn tồi tệ hơn cả suy thoái.
"Kịch bản tồi tệ nhất chính là lạm phát đình trệ," Dimon nói. "Và tôi cho rằng, chúng ta không nên loại trừ khả năng này."
Lạm phát đình trệ (stagflation), một từ ghép được tạo ra bằng cách kết hợp "stagnation" (đình trệ) và "inflation" (lạm phát), là tình trạng kinh tế tăng trưởng chậm lại hoặc ngừng hẳn, trong khi lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp lại gia tăng. Hậu quả của lạm phát đình trệ có thể khiến tiền tiết kiệm hưu trí bốc hơi và thị trường chứng khoán sụp đổ. Nước Mỹ đã từng trải qua giai đoạn lạm phát đình trệ vào những năm 1970.
Mặc dù lạm phát trong tháng 8 vừa qua chỉ tăng 2.5%, thấp hơn dự kiến, nhưng triển vọng về nợ công của Mỹ lại rất ảm đạm. Nợ công, là tổng số tiền mà chính phủ Mỹ đã vay từ các cá nhân, tổ chức và quốc gia khác, đã vẫn tiếp tục tăng, lên tới hơn 35 nghìn tỷ USD tính đến ngày 12/9. Mức nợ công cao như vậy là một mối lo ngại lớn vì nó có thể gây ra nhiều vấn đề cho nền kinh tế. Cụ thể, nợ công cao có thể dẫn đến:
Tăng lãi suất: Khi chính phủ phải vay nợ nhiều, họ sẽ phải cạnh tranh với khu vực tư nhân để thu hút vốn, dẫn đến lãi suất bị đẩy lên cao. Lãi suất cao khiến doanh nghiệp và người dân phải trả nhiều tiền hơn khi vay vốn, làm giảm đầu tư và chi tiêu, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế.
Giảm tăng trưởng kinh tế: Nợ công cao buộc chính phủ phải dành một phần lớn ngân sách để trả nợ, làm giảm nguồn lực đầu tư cho các lĩnh vực quan trọng như giáo dục, y tế, cơ sở hạ tầng... Lãi suất cao cũng làm giảm đầu tư tư nhân, gây khó khăn cho doanh nghiệp và kìm hãm tăng trưởng kinh tế.
Khó khăn trong việc đáp ứng các nghĩa vụ tài chính: Khi nợ công quá cao, chính phủ có thể gặp khó khăn trong việc trả nợ gốc và lãi vay. Điều này có thể dẫn đến vỡ nợ, gây ra khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Chính phủ cũng có thể buộc phải cắt giảm chi tiêu công, ảnh hưởng đến các dịch vụ công cộng thiết yếu.
Gây áp lực lạm phát: Để trả nợ, chính phủ có thể in thêm tiền, làm tăng lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế, từ đó gây ra lạm phát. Lạm phát cao làm giảm sức mua của người dân và ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống.
Giảm khả năng ứng phó với các cú sốc kinh tế: Khi nợ công cao, chính phủ có ít khả năng vay thêm tiền để ứng phó với các cú sốc kinh tế bất ngờ như thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng tài chính...
Mặc dù lạm phát đã giảm xuống gần chạm mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), nhưng một báo cáo của Fed chi nhánh New York cho thấy người tiêu dùng Mỹ vẫn còn nhiều lo ngại. Theo khảo sát, người Mỹ dự đoán chi tiêu của họ sẽ tăng 5% nhưng thu nhập hộ gia đình chỉ tăng 0.1% so với năm ngoái.
Theo CNBC, Dimon cho rằng xác suất xảy ra lạm phát đình trệ là khoảng 35%, có nghĩa là khả năng xảy ra suy thoái vẫn cao hơn.
Phố Wall phớt lờ Fed, đặt cược vào việc cắt giảm lãi suất mạnh tay
Trong khi đó, Phố Wall tiếp tục phớt lờ các tín hiệu thận trọng từ Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và thị trường trái phiếu, đặt cược vào khả năng Fed sẽ cắt giảm lãi suất mạnh tay.
Tuần này, cổ phiếu công nghệ, tiền điện tử và trái phiếu rác lại sôi động trở lại. Các nhà quản lý quỹ được cổ vũ bởi sự gia tăng kỳ vọng rằng Fed có thể sẽ cắt giảm lãi suất 0.5 điểm phần trăm, một động thái hiếm hoi. Nasdaq 100 đã tăng gần 6% trong 5 ngày liên tiếp, sau khi giảm một mức tương tự vào tuần trước đó.
Đây là diễn biến mới nhất trong một giai đoạn đầy biến động của thị trường. Sau khi gần như chìm trong bầu không khí ảm đạm, các nhà giao dịch cổ phiếu lại tin rằng tăng trưởng kinh tế là bền vững, đặc biệt là khi Fed được kỳ vọng sẽ chuyển sang chính sách nới lỏng tiền tệ.
Một số nhà đầu tư thậm chí còn nhìn thấy một bối cảnh đầu tư lý tưởng: Fed chủ động cắt giảm lãi suất mạnh tay, thúc đẩy một nền kinh tế vẫn đang phát triển.
"Kịch bản tốt nhất cho cổ phiếu là: nền kinh tế ổn định, lãi suất thấp hơn," Priya Misra, nhà quản lý danh mục đầu tư tại JPMorgan Asset Management, cho biết. "Việc cắt giảm 0.5 điểm phần trăm là tin tốt. Nó cho thấy rằng Fed không muốn bị tụt hậu."
Thị trường hợp đồng tương lai vào thứ Sáu đã chứng kiến sự trở lại của các đặt cược vào việc cắt giảm lãi suất mạnh tay, chỉ vài ngày sau khi gần như không có khả năng này. Đà tăng đã lan sang các cổ phiếu được coi là sẽ hưởng lợi như cổ phiếu giá rẻ, cổ phiếu của các công ty nhỏ và cổ phiếu chia cổ tức cao, đồng thời khiến đồng USD giảm giá.
S&P 500 đã tăng 4% trong 5 phiên, ghi nhận tuần tăng tốt nhất kể từ tháng 11 và hiện chỉ cách mức cao nhất mọi thời đại đạt được vào tháng 7 khoảng 50 điểm. Trái phiếu rác cũng tăng, với một quỹ ETF theo dõi tài sản này đã chấm dứt chuỗi giảm 2 tuần.
Tuy nhiên, giá vàng đạt mức cao nhất mọi thời đại trong tuần này, trong khi lợi suất trái phiếu kho bạc 10 năm chạm mức thấp nhất trong 15 tháng. Cả hai diễn biến này đều có thể được coi là những tín hiệu tiêu cực về nền kinh tế.
Dữ liệu lạm phát tiêu dùng cao hơn dự kiến và thị trường lao động tương đối khỏe mạnh ủng hộ một động thái thận trọng của Fed. Tuy nhiên, các nhà kinh tế, như cựu Chủ tịch Fed chi nhánh New York, William Dudley và Michael Feroli của JPMorgan Chase & Co., cho rằng Fed nên cắt giảm lãi suất mạnh tay hơn để tránh bị tụt hậu.
"Chúng tôi tin rằng điều mà Fed nên làm trong tuần tới là rõ ràng: điều chỉnh lãi suất giảm 0.5 điểm phần trăm để phản ánh sự thay đổi của cán cân rủi ro," Feroli viết trong một ghi chú vào thứ Sáu.
Fed đang phải đối mặt với một bài toán khó, theo Raphael Thuin, trưởng bộ phận chiến lược thị trường vốn tại Tikehau Capital.
"Việc Fed cắt giảm lãi suất 0.5 điểm phần trăm nhằm giải quyết nền kinh tế đang suy yếu có thể khiến thị trường bất ổn, có khả năng gây ra biến động khi chúng ta tiến gần đến cuối năm," ông nói. "Mặt khác, nếu việc cắt giảm 0.5 điểm phần trăm được thực hiện để phản ứng với dữ liệu lạm phát thuận lợi và đi kèm với thông điệp trấn an từ các quan chức ngân hàng trung ương, nó có thể thúc đẩy các tài sản rủi ro."
Tuy nhiên, Doug Ramsey, Giám đốc đầu tư tại Leuthold Group, lại hoài nghi về sự bền vững của đà tăng mà các nhà đầu tư đang kỳ vọng. Ông cho rằng đặc điểm của đợt tăng giá hiện tại của các tài sản rủi ro có thể khiến nó sớm kết thúc, trong đó có việc định giá chưa bao giờ được thiết lập lại bởi một cuộc suy thoái toàn diện.
Trong 12 thị trường con bò gần đây nhất, chỉ có 4 thị trường không bắt đầu từ một cuộc suy thoái – và những thị trường này chỉ kéo dài trung bình bằng một nửa so với các thị trường khác, theo dữ liệu của Leuthold.
"Các thị trường con bò thiếu 'người cha' suy thoái truyền thống có xu hướng có tuổi thọ ngắn hơn so với những người anh em có nguồn gốc tốt hơn và chỉ tạo ra mức tăng của S&P 500 bằng một phần ba," ông viết trong một ghi chú. "Nếu thị trường tăng trưởng hiện tại diễn biến giống như 4 giai đoạn tăng trưởng trước đó (không bắt nguồn từ suy thoái) thì nó sẽ kéo dài đến tháng 5 năm 2025, với chỉ số S&P 500 đạt đỉnh ở mức 5.852 điểm – chỉ cao hơn khoảng 8% so với mức đóng cửa phiên giao dịch ngày 6 tháng 9. Mức tăng trưởng này không mấy ấn tượng."
Các quỹ đầu cơ cũng đang thận trọng hơn. Theo nhóm môi giới ưu tiên của Morgan Stanley, các quỹ đầu cơ đã giảm giảm mức độ đầu tư vào cổ phiếu ròng xuống mức thấp nhất kể từ cuối năm ngoái. Nhìn chung, thị trường đang trở nên cảnh giác hơn, với các quỹ cổ phiếu Mỹ chịu lượng rút vốn hàng tuần lớn nhất kể từ tháng 4, theo dữ liệu của EPFR Global do Bank of America Corp. thu thập.
Những người hoài nghi cũng lưu ý rằng tốc độ giảm lãi suất được phản ánh trong thị trường hợp đồng tương lai quỹ Fed – hơn 2 điểm phần trăm trong 12 tháng tới – hiếm khi được nhìn thấy ngoài các cuộc suy thoái.
"Việc Fed cắt giảm lãi suất mạnh tay để khởi động một chu kỳ giảm lãi suất trong bối cảnh chỉ số S&P 500 đang gần mức cao nhất mọi thời đại và chênh lệch lợi suất trái phiếu đang ở mức thấp là điều bất thường. Điều này chỉ có thể xảy ra nếu Fed nắm được thông tin quan trọng nào đó mà thị trường chưa biết," James St. Aubin, Giám đốc đầu tư tại Ocean Park Asset Management (quản lý 5.3 tỷ USD tài sản), cho biết. "Tôi tin rằng việc cắt giảm lãi suất 0.5 điểm phần trăm có thể phản tác dụng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý thị trường. Fed vẫn còn nhiều dư địa để cắt giảm lãi suất trong tương lai nếu cần thiết. Hiện tại chưa phải là thời điểm thích hợp để làm điều đó."
Nhận xét cá nhân.
Có thể thấy rằng bản thân các chuyên gia phố Wall, kể cả như JP Morgan luôn có những dấu hiệu và nhận định trái chiều.
Theo cảm nhận của tôi, những lãnh đạo cấp cao họ nhìn vào nhiều yếu tố vĩ mô và đưa ra cảnh báo, còn một bộ phận cấp chuyên gia thấp hơn thì đặt cược vào sự xoay trục sẽ kích thích tình hình thị trường tài chính. Nhưng cả hai đều vẫn đưa ra nhiều cảnh báo về một rủi ro suy thoái đang hiện hữu. Thậm chí rằng, việc cắt giảm lãi suất mạnh tới 0.5 điểm còn gây hại nhiều hơn khi nói tới tâm lý thị trường.
Tổng hợp từ Sonnie Tran
